«Είναι η πρώτη φορά από την κρίση των Ιμίων, το 1996, που κυβέρνηση και αντιπολίτευση στην Τουρκία συμπλέουν δημόσια σε διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδος. Αυτό από μόνο του πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά» παρατηρεί μιλώντας στο «Βήμα» ο νέος τομεάρχης Εξωτερικών της ΝΔ Γιώργος Κουμουτσάκος. Συναντήσαμε τον πρώην ευρωβουλευτή και διπλωμάτη στο γραφείο του, να μελετά διάφορα έγγραφα για τις τελευταίες τουρκικές κινήσεις και δηλώσεις – με αποκορύφωμα τα όσα είπε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου περί των Ιμίων ως τουρκικού εδάφους. Η τρέχουσα κατάσταση, που συμπληρώνεται από τις συνεχείς εξελίξεις στο Κυπριακό, έχουν οδηγήσει τον κ. Κουμουτσάκο να ζητεί επιτακτικά σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ) από τον Νίκο Κοτζιά ώστε να υπάρξει πλήρης ενημέρωση από την κυβέρνηση και νηφάλια – ουσιαστική συζήτηση.
«Αυτή τη στιγμή καταγράφεται πλειοδοσία εθνικισμού στην Τουρκία» εξηγεί και προσθέτει ότι «ταυτόχρονα σημειώνεται αλλαγή μίας βασικής σταθεράς στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πρόκειται για τη συνεχή χειροτέρευση των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας είναι, αυτή τη στιγμή στην εντατική και φαίνεται ότι θα αργήσει πολύ να βγει από εκεί». Έτσι όμως «αδρανοποιείται ένα βασικό – επί 15 και πλέον χρόνια- εργαλείο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, που επιδίωκε οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να γίνονται και ευρωτουρκικές. Απαιτούνται λοιπόν προσαρμογές στη νέα αυτή πραγματικότητα».
Το πρόσφατο Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σύμφωνα με το οποίο λόγω της προβληματικής κατάστασης της δημοκρατίας στην Τουρκία πρέπει να παγώσουν προσωρινά οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, επιβεβαιώνει τις δημοκρατικές ευαισθησίες του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Όμως δεδομένου ότι η ευρωπαϊκή προοπτική είχε ως στόχο και τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας, τυχόν πάγωμα της ενταξιακής διαδικασίας «θα μπορούσε να θεωρηθεί ομολογία αποτυχίας της ΕΕ. Χρειάζονται άλλοι τρόποι πίεσης στην Άγκυρα, πχ περικοπή ή αυστηρότεροι όροι στη χορήγηση κοινοτικών κονδυλίων στην Τουρκία» τονίζει.
Κατά τον κ. Κουμουτσάκο, «η ΕΕ φαίνεται ήδη να συζητά μίας άλλης μορφής σχέση με την Τουρκία. Εδώ το ερώτημα είναι εάν για τη νέα σχέση θα απαιτηθεί η σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών – μελών, ώστε η Ελλάδα να μπορεί να θέσει τους όρους της».
Η πύκνωση των δηλώσεων σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης, τα «σύνορα της καρδιάς», τα περί κυπριακής σημαίας και φυσικά η επαναφορά των γκρίζων ζωνών – σε συνδυασμό με ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εξοπλισμών, είναι δηλωτικά στοιχεία «μία σαφώς αναθεωρητικής λογικής» που συμπίπτει χρονικά με την ιδιόμορφη κατάσταση στις ΗΠΑ (δηλαδή τη μετάβαση από τη διοίκηση Μπάρακ Ομπάμα σε εκείνη του Ντόναλντ Τραμπ).
Η ανησυχία του «γαλάζιου τομεάρχη» επεκτείνεται και στο μέλλον της Συμφωνίας για το Προσφυγικό. Για τον κ. Κουμουτσάκο, αυτό εξαρτάται και από το αν η Ευρώπη κινηθεί, μέσω των εκλογικών αναμετρήσεων εντός του 2017 «προς μία λογική σκληρών εθνικών συμφερόντων σε βάρος της λογικής της κοινοτικής αλληλεγγύης». Σε αυτήν την περίπτωση, η σκλήρυνση κρατών μελών της ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει πχ στην οριστική άρνηση κατάργησης των θεωρήσεων (visa liberalization) για τούρκους πολίτες. Έτσι η Τουρκία αντιδρώντας, ενδέχεται – ακόμα και χωρίς να καταγγείλει τυπικά τη Συμφωνία (του περασμένου Μαρτίου) – «να αρχίσει, ατύπως, να ανοίγει τη “στρόφιγγα” των προσφυγικών ροών. Εάν σε αυτό συνυπολογιστούν τα κλειστά βόρεια σύνορα της Ελλάδος και η πλήρης εμπλοκή στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, τότε η χώρα μας θα βρεθεί σε πολύ δεινή θέση».